https://www.radiofonomega.gr/tag/%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%83-%CF%83%CF%80%CE%B9%CF%84%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CF%83/
Ο Νίκος Σπιτάλας είναι ο πρόεδρος του Συλλόγου για την Ανδρική και Πατρική Αξιοπρέπεια (ΣΥΓΑΠΑ) ιδρυτής του Ελληνικού Κοινωνικού Κινήματος, από τους πρωτοπόρους του κινήματος της γονεϊκής ισότητας και ακτιβιστής για τα ίσα δικαιώματα του πατέρα μετά από ένα διαζύγιο.
Εδώ και 35 χρόνια δίνει τον αγώνα για την ισότιμη μεταχείριση του πατέρα στην ανατροφή των παιδιών. Πρόκειται μάλιστα για τον άνθρωπο που ξεκίνησε ουσιαστικά τη συζήτηση για τα δικαιώματα του πατέρα σε πανελλαδικό επίπεδο. Το Ραδιόφωνο MEGA συζήτησε με τον κ.Σπιτάλα σχετικά με το θέμα της συνεπιμέλειας και μας παραχώρησε μια ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ συνέντευξη.
Κύριε Σπιτάλα, σας ευχαριστούμε για την αποδοχή της πρόσκλησης του Ραδιόφωνο MEGA και για τη συνέντευξη αυτή. Πείτε μας δυο λόγια για τον θεσμό της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας και τα οφέλη που αναμένεται αυτή να έχει στην ελληνική κοινωνία.
Ν.Σπιτάλας: Ο όρος ‘συνεπιμέλεια’ είναι αδικημένος και να γιατί:
Υπάρχει σύγχυση μεταξύ από ‘κοινού επιμέλειας’ και ‘εναλλασσόμενης κατοικίας’. Εν τω μεταξύ, προ 30 ετών ακόμα και οι δικαστές δεν έκαναν διάκριση μεταξύ ‘επιμέλειας’ και ‘γονικής μέριμνας’ επειδή στο σημερινό οικογενειακό δίκαιο δεν περιλαμβάνεται ο όρος ‘κατοικία’ τέκνων μετά το διαζύγιο.
Ο Αστικός Κώδικας, σήμερα αναφέρει ότι η γονική μέριμνα δεν χάνεται ποτέ μετά το διαζύγιο από γονείς που έχουν παντρευτεί. Επίσης, δίνει τη δυνατότητα να έχει ένας μόνο γονέας την επιμέλεια τέκνων μετά το διαζύγιο. Δεν αναφέρει τίποτα για την κατοικία και τίποτα για τα παιδιά εκτός γάμου.
Οι διατάξεις αυτές έγιναν το 1980 διότι πρότερα δεν υπήρχε καν οικογενειακό δίκαιο ενημερωμένο και μοντέρνο. Όλα ήταν διαζύγια αντιδικίας όπου θα έπρεπε να συλλαμβάνεις τον ένα ως μοιχό επ’ αυτοφώρω. Μάλιστα τα εκτός γάμου παιδιά αναφερόταν ως ‘μπάσταρδα’ και δεν υπήρχε δυνατότητα αναγνώρισής τους ούτε μετά το διαζύγιο. Ήταν παιδιά ‘μοιχών’ συζύγων και είχαν το στίγμα αυτό σε όλη τη ζωή τους. Δεν μπορούσαν να φανταστούν οτι τα διαζύγια θα ήταν μάστιγα μετά από 40 χρόνια όπου χωρίζουν σχεδόν τα μισά ζευγάρια και ότι θα υπάρχουν 400.000-500.000 παιδιά εκτός γάμου και μάλιστα με μικτούς γάμους γονέων δύο διαφορετικών χωρών.
Έτσι, ‘τάραξα’ το κατεστημένο. Έφερα τα πάνω-κάτω. Εγώ ένας καθηγητής Πανεπιστημίου που έζησα 20 χρόνια στη Γαλλία και φυσιολογικά θα μπορούσα να ασχοληθώ μόνο με την επιστήμη μου και να αδιαφορήσω για τα κοινωνικά θέματα και για το 1.000.000 ζευγαριών που χωρίζουν και έχουν από ένα παιδί μέσο όρο, δηλαδή αφορά 3.000.000 ανθρώπους.
2) Ποια είναι η συνήθης πρακτική σε σχέση με την επιμέλεια των παιδιών μετά το διαζύγιο στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη;
Ν.Σπιτάλας: Σε αρκετές χώρες έχουν προσπαθήσει να επιβάλλουν την συνεπιμέλεια αλλά δεν πέτυχε ολοκληρωτικά για λόγους συντεχνιών, πολιτικούς, φεμινιστικής αλληλεγγύης, αδυναμίας του συστήματος , της εξ ορισμού οριοθέτησης του μέλλοντος της οικογένειας σε διάλυση, αλλά και διότι θα πρέπει να συνεργαστούν πολλά Υπουργεία ώστε να βελτιωθούν τα πράγματα. Όμως, στη χώρα μας, κανένα Υπουργείο-Υπουργός δεν θέλει, δεν ξέρει και δεν μπορεί να αλλάξει τα πράγματα διότι χρειάζεται πολύς κόπος και ψυχική δύναμη την οποία δεν διαθέτουν.
3) Σε ποιο στάδιο βρίσκεται σήμερα η ρύθμιση του ζητήματος και πότε αναμένεται η επίσημη θεσμοθέτηση;
Ν.Σπιτάλας: Από το έτος 2000, όταν εμφανίστηκα να φωνάζω και δημιουργούσα πρόβλημα στο κατεστημένο με ακτιβισμό και επιστημονική τεκμηρίωση, άρχισαν να δημιουργούν επιτροπές που υποτίθεται ότι θα πρότειναν βελτίωση του ‘οικογενειακού δικαίου’.
Αλλά, έτσι ονόμασαν τα πάντα δηλαδή: Το σύμφωνο συμβίωσης, την ενδο-οικογενειακή βία, την διαμεσολάβηση και άλλες ρυθμίσεις που δεν αφορούσαν άμεσα στο θέμα της επιμέλειας τέκνων μετά το διαζύγιο. Με προφάσεις καθυστερήσεων, αναβολών, πρόωρων εκλογών, αντίθετων απόψεων, κτλ, δεν έγινε τίποτα απολύτως. Ετσι και τώρα, υπήρχε μία επιτροπή η οποία ανέβαλε την εισήγηση για …. το νέο έτος, λόγω κορονοιού…!
4) Θεωρείτε ότι η επιβολή του θεσμού της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας μπορεί να επιδράσει θετικά στο σύνολο των παιδιών χωρισμένων γονέων; Για παράδειγμα ένας γονέας ο οποίος είναι υπόλογος στη δικαιοσύνη για άδικες πράξεις σε βάρος του παιδιού του ή ένας γονέας που έχει κατοχυρωμένο δικαίωμα επικοινωνίας με το παιδί του αλλά δεν ζητά να το δει ή αδιαφορεί για τη ζωή του για μεγάλο χρονικό διάστημα θα πρέπει να ασκεί από κοινού επιμέλεια με τον άλλον γονέα;
Ν.Σπιτάλας: Ακόμα και να θεσμοθετηθεί κάτι, σίγουρα δεν θα αφορά την εναλλασσόμενη κατοικία, την πλήρη ισότητα, την άμεση διαμεσολάβηση και εξωδικαστική επίλυση από ειδικούς, δεν θα αφορά τα παιδιά εκτός γάμου με πλήρη δικαιώματα, δεν θα αφορά την επιμόρφωση οικογενειακών δικαστών με παιδο-ψυχιατρική, δεν θα δημιουργήσουν ειδικά οικογενειακά δικαστήρια όπου δεν δικάζουν στην ίδια αίθουσα θέματα επιμέλειας-επικοινωνίας και αστικές ή ποινικές υποθέσεις, δεν θα εκδίδονται οι αποφάσεις άμεσα πχ σε τρεις μέρες ώστε να μη γίνεται γονική αποξένωση, δεν θα απαγορεύουν τα συγχωνευτικά δικαστήρια επικοινωνίας και διατροφής μαζί, δεν θα γίνουν ειδικές κοινωνικές υπηρεσίες προ του διαζυγίου, δεν θα γίνεται γονική αξιολόγηση και ούτε άλλες υπηρεσίες σε όλα τα υπουργεία ώστε να βοηθούν τους διαζευγμένους γονείς, δεν θα απαγορεύουν σε δικηγόρους να παρίστανται με ψευδείς κατηγορίες, κτλ.
5) Θεωρείτε ότι η ελληνική κοινωνία είναι έτοιμη για μία τέτοια αλλαγή; Υπάρχει η απαραίτητη παιδεία στους Έλληνες και η απαραίτητη στήριξη από κρατικούς φορείς ώστε να ευοδωθεί μία τέτοια προσπάθεια;
Ν.Σπιτάλας: Δυστυχώς, ακόμα βρισκόμαστε πολύ μακρυά από τα σκανδιναβικά κράτη, την Ολλανδία, Γαλλία, κτλ.
Εκεί, οι νόμοι εφαρμόζονται λόγω Παιδείας, Πολιτισμού και Κουλτούρας.
Λόγω άλλου τρόπου ζωής. Κανένας Κρατικός φορέας δεν έχει υποδομές ή και άτομα που να μπορούν να στηρίξουν μια προσπάθεια βελτίωσης της ζωής των διαζευγμένων και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των παιδιών των διαζυγίων.
6) Ένα σημαντικό ζήτημα που προκύπτει και πιθανόν να προβληματίζει τους γονείς είναι η αντιμετώπιση καθημερινών θεμάτων ενός παιδιού του οποίου οι γονείς ασκούν τη συνεπιμέλεια. Με δεδομένο ότι τις περισσότερες φορές οι πρώην σύζυγοι αδυνατούν ή δεν επιθυμούν να συνεννοούνται ή ούτε καν να επικοινωνούν μεταξύ τους, πώς θα συναποφασίζουν για καθημερινά θέματα ενός παιδιού, όπως το ποιες εξωσχολικές δραστηριότητες θα κάνει το παιδί, σε ποιο φροντιστήριο θα πηγαίνει, ποιος γιατρός θα το κουράρει ή αν θα πρέπει να διενεργηθεί μια σοβαρή ιατρική πράξη όπως μία εγχείριση; Σε περίπτωση που αυτοί οι δύο γονείς δεν μπορούν να συνεννοηθούν και οδηγούνται διαρκώς σε αδιέξοδο, ποιος θα αποφασίζει για τη ζωή του παιδιού τους; Μήπως η διαρκής διαφωνία δύο γονέων συντηρεί και διαιωνίζει τελικώς τις δυσμενείς συνέπειες ενός διαζυγίου στο παιδί, του οποίου η ζωή θα μπαίνει σε αναμονή κάθε φορά που αυτοί οι δύο γονείς θα διαφωνούν;
Ν.Σπιτάλας : Πράγματι, λίγα διαζύγια είναι συναινετικά. Τα περισσότερα διαζύγια είναι αντιδικίας και μάλιστα σφοδρής, με ψευδείς κατηγορίες που συναινεί και προσαυξάνει ο δικηγόρος. Θα πρέπει να νομοθετήσουμε γi’αυτά τα διαζύγια ενώ τα άλλα συχνά λήγουν με συμφωνητικά στον συμβολαιογράφο. Είναι σχεδόν αδύνατον να μπορούν να συννενοούνται οι αντίδικοι γονείς για τις δραστηριότητες του παιδιού. Εκεί θα πρέπει να υπάρξουν οι κοινωνικές υπηρεσίες που να διευθετούν το πρόβλημα εξωδικαστικά με καλό τρόπο και όχι στα δικαστήρια.
Χρειάζονται άμεσα: 1) Ειδικές κοινωνικές υπηρεσίες των Δήμων, των Περιφερειών, του Κράτους για να επιλαμβάνονται του θέματος στην αρχή του διαζυγίου. 2) Να γίνεται διαμεσολάβηση ώστε να αποφευχθούν τα δικαστήρια. 3) Να ερωτάται το παιδί στην αρχή και όχι αργότερα. 4) Να υπάρχει συνεπιμέλεια (εξαφάνιση του όρου γονική μέριμνα). 5) Να μη συνεκδικάζονται επικοινωνία και διατροφή, η οποία θα πρέπει να γίνεται μία φορά και να αναπροσαρμόζεται με τον τιμάριθμο. 6) Να πληρώνονται οι διατροφές ως κοινωνική βοήθεια από το κράτος και να λαμβάνονται από τις εφορίες. 8) Να λαμβάνονται υπόψη στην εφορία όπως και να δηλώνονται τα παιδιά στους δύο γονείς. 9) Να εκπαιδεύονται οι δάσκαλοι, καθηγητές, ιατροί, ειδικοί για την ψυχολογία γονέων-παιδιών διαζυγίων. 10) Να τιμωρούνται γονείς που αποξενώνουν παιδιά και συκοφαντούν ψευδώς όπως και οι δικηγόροι που συμμετέχουν. 11) Να απαλειφθεί ο όρος γονική μέριμνα και να μπει ο όρος κατοικία
Σε ακραίες περιπτώσεις με την συνεπιμέλεια θα μπορεί το δικαστήριο, επί απουσίας άλλης συμφωνίας μεταξύ των γονέων, θα αποφασίζει υποχρεωτικά:
• τη διατήρηση ίσων γονικών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων αναφορικά με τα παιδιά (κοινή και αδιάσπαστη γονική μέριμνα/επιμέλεια)
• ότι ο τόπος κατοικίας του παιδιού είναι αυτός της τελευταίας κοινής κατοικίας των γονέων του, που θα μπορεί να αλλάξει μόνο με δικαστική απόφαση ή με συμφωνία
• ίσο χρόνο για κάθε παιδί με τον κάθε γονέα σε καθημερινότητα και διακοπές
• τον τρόπο αυτό προάγεται η συνεργασία και συμφωνία των γονέων, ως ίσων. Αποθαρρύνεται η αντιδικία στην οποία κυριαρχεί το «όλα ή τίποτε». Περιορίζονται οι δικαστικές διαμάχες καθώς οι γονείς γνωρίζουν ότι τυχόν προσφυγή στη δικαιοσύνη θα οδηγήσει σε ίσα γονικά δικαιώματα και υποχρεώσεις καθώς και ίσο χρόνο μεταξύ των δύο γονέων, και θα αποκλείεται η αποκλειστική επιμέλεια στον ένα γονέα. Η ουσιαστική διαμεσολάβηση με ειδικό Σύμβουλο, ανάμεσα στους γονείς με ισοτιμία, θα πρέπει να είναι υποχρεωτικό κομμάτι της διευθέτησης των ζητημάτων των παιδιών τους.
Σημαντικό είναι όμως ότι εξασφαλίζεται η συνεχιζόμενη ανατροφή των παιδιών και από τους δύο γονείς η οποία είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι έχει πολλαπλά θετικά αποτελέσματα, συγκεκριμένα χαμηλότερα επίπεδα κατάθλιψης και άγχους, χαμηλότερη επιθετικότητα και κατάχρηση τοξικών ουσιών, καλύτερη απόδοση στο σχολείο, καλύτερη σωματική υγεία, χαμηλότερα ποσοστά καπνίσματος και καλύτερες σχέσεις με γονείς και ανιόντες.
Να σημειωθεί ότι οι θετικές επιδράσεις της από κοινού άσκησης της επιμέλειας/κοινής ανατροφής με ίσο χρόνο αναφορικά με την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη των παιδιών, ισχύουν και για διαζύγια υψηλής σύγκρουσης(high-conflict) με αντιδικία. Εν τέλει καλύτερη ψυχοσωματική και κοινωνική ανάπτυξη και ωρίμανση των παιδιών.
Παραδείγματα όπου προτείνονται λύσεις σε διάφορα υπουργεία:
Αλλά, θα πρέπει και σε άλλα υπουργεία να γίνουν μεταρρυθμίσεις. Για παράδειγμα:
Υγείας: Να γίνεται γονική αξιολόγηση προ του γάμου. Να εξετάζεται η ψυχική υγεία των γονέων.
Πρόνοιας: Τα επιδόματα να είναι εξ ίσου όπως και οι άλλες γονικές παροχές διότι εξ αιτίας αυτών αντιδικούν.
Οικονομικών: Οι διατροφές να πληρώνονται μέσω εφορίας και οι άποροι γονείς να εξαιρούνται (μαλώνουν πολλές φορές για τα χρήματα της διατροφής).
Εσωτερικής Τάξης: Οι αστυνομικοί να ασχολούνται με την κακοποίηση και να επιλαμβάνονται άμεσα δίχως να ταλαιπωρούν τους ανθρώπους και τα παιδιά μέσω Εισαγγελέων. Οι δε Εισαγγελείς να μη γίνονται δικομανείς και να εφαρμόζουν το νόμο και τις αποφάσεις επικοινωνίας άμεσα.
Παιδείας, Πολιτισμού: Να γίνουν επιμορφωτικά σεμινάρια σε δασκάλους, καθηγητές, διευθυντές για το σύνδρομο της γονικής αποξένωσης, να μην απαγορεύουν στους γονείς που δεν έχουν την επιμέλεια να ζητούν βεβαιώσεις και βαθμολόγια των παιδιών τους (πράγμα το οποίο τους απομακρύνει περισσότερο από αυτά).
Επίσης, να ασχοληθούν οι Δήμοι, Περιφέρεια, Εφορία, ΟΓΑ, ΟΑΕΔ κτλ με τους μη έχοντες την επιμέλεια γονείς και να γίνονται σεμινάρια.
Στη χώρα μας, έχουν γίνει πολλά λάθη από τις εξουσίες: Η Εκκλησία δεν ασχολήθηκε ποτέ με το θέμα. Όπως μας απάντησαν οι Μητροπολίτες και η Ανώτατη Ιεραρχία, επειδή αυτοί δεν παντρεύονται, δεν γνωρίζουν καλά το θέμα. Βοηθούν μόνο όσους χωρισμένους θέλουν βοήθεια οικονομική ή υλική και κατά 99,9% αυτές είναι γυναίκες εγκαταλελειμμένες. Δεν ασχολήθηκαν ποτέ με τις αυτοκτονίες ανδρών και παιδιών διαζυγίων που είναι καθημερινές σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Η Νομοθετική Εξουσία δεν αποδέχεται τα αιτήματά μας και το ίδιο η Εκτελεστική. Η Δικαστική Εξουσία «νίπτει τας χείρας» και μας παραπέμπει στους πολιτικούς ή κρίνει αυθαίρετα. Επειδή λοιπόν, δεν ξέρουν, δεν μπορούν και δεν θέλουν, θα πρέπει να βρεθούν άτομα ικανά σ’αυτές τις εξουσίες που δεν θα επηρεάζονται από άλλους παρά μόνο από τη γενική κατακραυγή και την καταστροφή που επέρχεται από τη συντήρηση του προβλήματος. Πάνω από ένα εκατομμύριο γονείς που είναι διαζευγμένοι -ένα εκατομμύριο άνδρες, ένα εκατομμύριο γυναίκες και ένα εκατομμύριο παιδιά (τρία εκατομμύρια στο σύνολο)-, βρίσκονται στη δίνη ενός κυκλώνα που θα εκραγεί σύντομα. Θα πρέπει λοιπόν, να ασχοληθούν πολλοί ταυτόχρονα με το εξαιρετικά σοβαρό αυτό θέμα.
Κύριε Σπιτάλα Σας ευχαριστούμε θερμά και σας ευχόμαστε καλή επιτυχία στο έργο σας.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : Όλγα Νεράντζη
